Bank Run là gì? Những sự kiện Bank Run trong lịch sử

Bank Run là gì? Bank Run hay còn gọi là rút tiền hàng loạt, đây là một trong những sự kiện có tác động không mấy tích cực đến ngân hàng, tạo nên những rủi ro cho mạng lưới các trung gian tài chính và có thể ảnh hưởng đến cả hết thảy nền kinh tế. Tại một số tình huống, việc rút tiền hàng loạt còn có thế làm cho thị trường tài chính dao động gây ra sự sụt giảm nghiêm trọng cho giá tài sản. Bài viết này của traderforex sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn Bank Run là gì.

Bank Run là gì?

Bank Run là một sự kiện mà các khách hàng sẽ cùng một lúc rút tiền tại những định chế tài chính hoặc là các ngân hàng thương mại. Lý do là vì những ngân hàng này đang có dấu hiệu phá sản trong thời gian tới hoặc đang rơi vào tình trạng khó khăn.

Bởi vì các đơn vị ngân hàng sẽ áp dụng cơ chế Partial Reserve. Trong thời điểm diễn ra Bank Run, một đơn vị ngân hàng sẽ không thể nào có đủ tiền để có thể đáp ứng kịp thời yêu cầu rút tiền cút toàn bộ người dùng cùng một lúc, bởi vì số tiền này đã được mang đi đầu tư hoặc cho vay. Những lúc này, ngân hàng sẽ không còn năng lực để chi trả cho khách hàng thậm chí là không có năng lực để thanh toán.

Tại thời điểm diễn ra việc rút tiền hàng loạt, ngân hàng thương mại bắt buộc phải tăng thêm số tiền mặt vào kho dự trữ nhằm mục đích là nâng mức thanh khoản và nhanh chóng đáp ứng được yêu cầu rút tiền của khách hàng. Một số biện pháp để thực hiện việc này như vay mượn thêm từ ngân hàng trung ương hoặc những ngân hàng khác, bán tài sản,…

Lý do dẫn đến việc khách hàng cùng một lúc rút tiền hàng loạt tại một ngân hàng có thể kể đến như sau:

• Ngân hàng đang trong tình trạng thua lỗ, những rủi ro đối với phần tiền gửi của khách hàng đến từ những khách vay không có năng lực chi trả, bởi vì số tiền đem cho khách vay là lấy từ tiền gửi của khách hàng.
• Tác động từ những sự kiện kinh tế tạo nên hiệu ứng dây chuyền (chẳng hạn như sự kiện bong bóng nhà đất thời điểm 2007-2008 gây nên một cuộc khủng hoảng chấn động lịch sử).
• Bị ảnh hưởng bởi một số tin đồn không đáng tin làm hoang mang dư luận.

Vậy vì sao những ngân hàng đều phải có một khoản dự trữ? Cách thức hoạt động của nó như thế nào? Hãy tiếp tục tìm hiểu qua những thông tin dưới đây.

Một số thông tin về ngân hàng thương mại

Giới thiệu về ngân hàng thương mại

Ngân hàng thương mại được biết đến là một đơn vị kinh doanh tiền tệ đa dạng các loại nghiệp vụ, nhìn chung nó sẽ hoạt động chủ yếu là trung gian giữa người thiếu vốn và người dư vốn.

Qua đó, ngân hàng sẽ có chức năng huy động nguồn vốn từ những người thừa vốn để cho những người thiếu vốn vay. Thông qua việc này thu lợi nhuận cho mình từ mức chênh lệch lãi suất cho vay và lãi suất huy động.  Nhờ đó, ngân hàng sẽ đảm bảo được việc phân bổ các nguồn lực kinh tế hiệu quả hơn, tạo nên động lực giúp cho kinh tế phát triển.

Số tiền huy động này có thể tồn tại ở nhiều dạng khác nhau như: phát hành trái phiếu, tiền gửi khách hàng, vay vốn từ một số đơn vị tài chính khác,….

Có thể nói, những hoạt động trên của ngân hàng sẽ mang đến lợi ích cho nhiều đối tượng:

• Đối với ngân hàng: Mang đến lợi nhuận thông qua việc kinh doanh vốn.
• Đối với người gửi: Có thêm nguồn tiền lời từ nguồn vốn thừa của mình gửi tại đây dưới dạng tiền lãi.
• Đối với người vay: Có thêm nguồn vốn để đáp ứng cho việc sản xuất hoặc hoạt động kinh doanh của mình.

Bài viết sẽ tìm hiểu kỹ hơn về tiền gửi của khách hàng qua những nội dung sau:

• Khoản tiền gửi khách hàng được chia làm tiền gửi không có kỳ hạn hoặc có kỳ hạn.
• Bên phía ngân hàng có thể dùng số tiền gửi của khách hàng để cho vay.
• Số tiền được gửi trong tài khoản ngân hàng vẫn có thể được dùng để cho vay dù không được gửi tiết kiệm dưới hình thức điện tử.

Cách thức hoạt động của dự trữ một phần

Với cách thức hoạt động này, ngân hàng thương mại sẽ được dùng một phần số tiền gửi của khách hàng (gồm có kỳ hạn hoặc không có kỳ hạn) để mang đi cho vay và thu về lợi nhuận.

Như đã nói, số tiền trong tài khoản thanh toán của bạn (có nghĩa là số tiền bạn dùng để chuyển khoản thanh toán mỗi ngày) cũng được dùng để cho vay.

Ngân hàng dự trữ có thể có những quy định liên quan đến mức dự trữ bắt buộc phải có của những ngân hàng thương mại, điều này để đảm bảo được tính thanh khoản. Có nghĩa là khi một lúc có một lượng khách hàng yêu cầu rút tiền thì bên phía ngân hàng vẫn có thể giải quyết được.

Tại một vài trường hợp, nếu như 1 ngân hàng thương mại nào đó không đảm bảo đáp ứng được các quy định liên quan đến mức dự trữ bắt buộc thì đơn vị này sẽ phải đi vay ngắn hạn tại ngân hàng trung ương hoặc những tổ chức/ngân hàng khác.

So sánh với thị trường crypto, có thể nhận thấy được dự án tiêu biểu nhất là AAVE, nó có cách thức hoạt động khá tương đồng với ngân hàng thương mại.

Hậu quả và cách giải quyết Bank Run của ngân hàng

Hậu quả

Sự kiện rút tiền hàng loạt sẽ làm ảnh hưởng đến ngân hàng và nếu không có bất kỳ cách giải quyết kịp thời thì sẽ khiến đơn vị có nguy cơ phá sản.

Vì những ngân hàng thương mại sẽ có một mối liên kết với nhau, chính vì thế nếu có một ngân hàng phá sản thì sẽ tác động xấu đến tất cả hệ thống. Lý do dẫn đến điều này có thể như sau:

• Khách hàng thuộc những ngân hàng khác khi chịu sự tác động của hiệu ứng lan truyền thông tin trở nên lo lắng, sợ hãi và gấp rút đi rút tiền.
• Những ngân hàng đang trong tình trạng rút tiền hàng loạt đi vay nợ và tiến hành việc huy động vốn tại các tổ chức tài chính/ ngân hàng khác, điều này khiến cho việc rút tiền hàng loạt tại một ngân hàng rơi vào nguy hiểm và có khả năng phá sản, từ đó dẫn tới việc tài sản tại những ngân hàng khác cũng chịu sự tác động xấu này.

Chính vì thế, nếu không có bất kỳ cách giải quyết nào khi sự kiện rút tiền hàng loạt xảy ra tại những ngân hàng lớn, thì chúng sẽ tạo nên rủi ro đáng kể đến hệ thống ngân hàng thậm chí ảnh hưởng đến cả nền kinh tế.

Cách giải quyết

Thông qua lịch sử những lần sự kiện rút tiền hàng loạt đã từng xảy ra, hệ thống ngân hàng đã tạo dựng ra một kế hoạch quản trị rủi ro cũng như lập ra nhiều cách giải quyết, biện pháp để đề phòng trường hợp này. Chẳng hạn như, ngân hàng trung ương được phép sắp xếp, sửa đổi mức dự trữ bắt buộc sao cho thích hợp nhất để nâng cao tính thanh khoản, hoặc có thể tiến hành hiệp ước Basel để có thể hạn chế hết mức có thể mức rủi ro trong kinh doanh tại các ngân hàng.

Thế nhưng, nếu như sự kiện rút tiền hàng loạt vẫn diễn ra thì vẫn có một số cách giải quyết được đề ra để có thể ngăn chặn cũng như xử lý kịp thời như sau:

• Tạm dừng hoạt động: Ngân hàng đang gặp trường hợp Bank Run có thể tạm thời dừng hoạt động hoặc tiến hành một số biện pháp tránh việc rút tiền tại thời điểm này để có thể làm yên lòng khách hàng, từ đó có thêm thời gian để tìm ra cách giải quyết tốt nhất.
• Bổ sung thanh khoản: Ngân hàng đang chịu ảnh hưởng của sự kiện rút tiền hàng loạt này thì có thể bổ sung kịp thời thanh khoản cho hệ thống bằng cách vay vốn ngân hàng trung ương hoặc ngân hàng khác.
• Các cách giải quyết về vấn đề bảo hiểm: Trong trường hợp này, ngân hàng có thể mua bảo hiểm tiền gửi trước khi sự kiện này xảy ra để bảo đảm an toàn cho khách hàng, sau đó thông qua bảo hiểm này để làm yên lòng khách hàng và đưa ra các hướng giải quyết khác thuyết phục họ từ bỏ việc rút tiền tại thời điểm này.
• Ngân hàng trung ương can thiệp: Trong trường hợp sự kiện này diễn ra theo chiều hướng xấu nhất đó là ngân hàng này phá sản, thì bên phía ngân hàng trung ương sẽ đưa ra những biện pháp can thiệp vào và sẽ thu mua lại. Cách giải quyết này sẽ đảm bảo được mức độ an toàn cho toàn bộ hệ thống ngân hàng cũng như đảm bảo quyền lợi cho khách hàng.

Những sự kiện rút tiền hàng loạt trong lịch sử

Đối với thị trường tài chính truyền thống

Trong lịch sử, đã có nhiều sự kiện Bank Run diễn ra gắn liền với những cuộc khủng hoảng kinh tế. Sau sự kiện Đại suy thoái diễn ra và năm 1029, người dân tại Hoa Kỳ rơi vào khủng hoảng, họ mất niềm tiên vào các ngân hàng và đưa ra quyết định trữ tiền mặt. Các thông tin liên quan đến việc không thể rút tiền tại ngân hàng được đồn thổi một cách rộng rãi dẫn đến rủi ro rút tiền hàng loạt vào những năm 1930.

Tiêu biểu có thể nói đến những sự kiện rút tiền hàng loạt tại những ngân hàng tiêu biểu như Silicon Valley, Washington Mutual (WaMu) và Wachovia.

Ngân hàng Silicon Valley

Vào tháng 3/2023, ngân hàng Silicon Valley đã tuyên bố phá sản, đây là một trong số các ngân hàng lớn nhất tại thung lũng Silicon và đứng top 16 tại Mỹ.

Sự kiện phá sản của ngân hàng này chính là hậu quả của việc hàng loạt các khách hàng đua nhau đến rút tiền vì lo sợ đến tình trạng tài chính của Silicon Valley. Nhìn chung, Silicon Valley có cách thức hoạt động thông qua tiền gửi của khách hàng, dựa vào số tiền này để đầu tư vào những cổ phiếu an toàn. Thời điểm FED (Federal Reserve System) cục dự trữ liên bang Mỹ tiến hành tăng lãi suất, những cổ phiếu này sẽ giảm giá trị.

Trong trường hợp này, vốn đầu tư cho công nghệ và màu hiểm hầu hết đều sẽ bị chững lại, nghiêm trọng hơn là nó còn có thể bị giảm sút, điều này dẫn đến việc dòng tiền gửi sẽ bị ứ đọng và chậm lại và khách hàng đồng loạt rút tiền.

Bảng cân đối kế toán của Silicon Valley

Lúc này, SVB Financial Group là công ty mẹ của ngân hàng Silicon Valley bắt buộc phải tiến hành bán lỗ cổ phiếu cùng với trái phiếu đổ có thể cân bằng được sổ sách. Điều này gây ra tác động xấu khi mà thị trường khủng hoảng và sự kiện rút tiền hàng loạt diễn ra.

Washington Mutual

Washington Mutual chính thức phá sản vào năm 2008, vào thời điểm đó, số tài sản được ước tính của ngân hàng này là 310 tỷ đô, đây được xem là trường hợp phá sản ngân hàng chấn động tại Hoa Kỳ. Nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ này là do hậu quả của các yếu tố khác nhau, gồm có sự vỡ nợ khi cho vay cùng với thế chấp và thị trường tại quê nhà không đủ mạnh mẽ. Ngoài ra, Washington Mutual còn gặp nhiều rắc rối, cản trở khi mà có rất nhiều khách hàng yêu cầu rút 16.7 tỷ đô chỉ vỏn vẹn trong 2 tuần.

Cuối cùng, Washington Mutual đã được JPMorgan Chase với giá 1,9 tỷ đô.

Wachovia Bank

Wachovia Bank cũng đã đóng cửa khi mà khách hàng đã đồng loạt yêu cầu rút hơn 15 tỷ đô chỉ vỏn vẹn trong 2 tuần từ lúc Wachovia Bank này có báo cáo kết quả hoạt động âm. Cuối cùng Wells Fargo đã phải mua lại Wachovia Bank với giá là 15 tỷ đô.

Đa phần, những yêu cầu rút tiền tại Wachovia Bank chủ yếu là những tài khoản thương mại, những tài khoản này đều có số dư không nằm trong giới hạn bảo hiểm của FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation), điều này  làm cho số dư suy giảm và không nằm trong mức giới hạn của FDIC.

Đối với thị trường crypto

Tại thị trường crypto, cũng đã có những sự kiện rút tiền hàng loạt diễn ra và cũng cực kỳ tàn khốc vì rất hiếm khi nhận được sự trợ giúp từ phía Chính phủ cũng như pháp lý. Tiêu biểu phải kể đến sự kiện Bank Run diễn ra tại sàn FTX.

Với những ngân hàng truyền thống đều sẽ có quyền dự trữ 1 phần, chính vì thế đối với số tiền gửi từ khách hàng thì bên phía ngân hàng sẽ được phép sử dụng nó cho những mục đích đầu tư khác, chẳng hạn như cho vay. Đối với thị trường Crypto thì sẽ không như vậy, số tiền gửi của khách hàng tại sàn giao dịch vẫn là tiền của khách hàng. Những sàn giao dịch này bắt buộc phải dự trữ toàn bộ số tiền này và không được phép sử dụng nó.

Thế nhưng, sàn FTX đã có những hành vi vi phạm đến nguyên tắc này thông qua việc sử dụng tiền gửi từ khách hành để dùng cho những mục đích riêng của tổ chức. Điều này đó khiến cho tất cả số tiền này đều đã biết mất. Chính vì thế, khi xuất hiện những tin tức đồn thổi về tình hình tài chính của sàn giao dịch này nổ ra thì những nhà đầu tư đã đồng loạt rút tiền, tuy nhiên lúc này sàn giao dịch không còn tiền để cho họ rút.

Từ những sự việc này đã khiến cho sàn FTX nhanh chóng phá sản , cùng với đó là kéo thêm nhiều hệ lụy cho các tổ chức tài chính có quan hệ với sàn FTX này.

Thời điểm những sự kiện Bank Run diễn ra, hầu hết những khách hàng đều sẽ không thể phản ứng kịp thời. Tại một Cryptocurrency, sự lo lắng hoang mang thường rất dễ lây lan, đặc biệt khi xuất hiện một token gốc đang có dấu hiệu suy giảm giá trị mạnh. Việc này có thể gây nên hiệu ứng Snowball Effect, làm cho nền tảng giao dịch dần trở nên không còn giá trị chỉ trong vài giờ đồng hồ hoặc là một vài ngày. Trường hợp token mất giá trị hoặc sàn đóng cửa thì những nhà đầu tư sẽ có nguy cơ cao mất tất cả số tiền của mình tại đây.

Cách đề phòng và ngăn chặn Bank Run xảy ra

Trong thị trường truyền thống

Để phòng tránh tình trạng rối loạn khi sự kiện Bank Run xảy ra, các chính phủ đã tiến hành những biện pháp giảm thiểu mức thiệt hại, rủi ro rút tiền từ những ngân hàng. Một trong những cách phòng tránh hiệu quả nhất phải kể đến đó là yêu cầu các ngân hàng bắt buộc phải có mức dự trữ theo một giới hạn nhất định so với tổng số tiền gửi mà ngân hàng đang có dưới dạng tiền mặt. Điều này đã được FED giảm xuống 0, lý do là vì những chính sách cùng với công cụ tiền tệ khác được tạo ra.

Bên cạnh đó, bên phía Quốc hội Hoa Kỳ đã tiến hành thành lập nên FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation) vào năm 1933 để bảo đảm an toàn tiền gửi ngân hàng đối với những vụ phá sản ngân hàng ở thời kỳ trước đó. Mục đích của công ty này là đảm bảo sự ổn định cũng như niềm tin của người dân vào hệ thống tài chính của nước này.

Cụ thể, đơn vị này đã cung cấp một gói bảo hiểm với trị giá là 250.000$ cho những khách hàng gửi tiền, tuy nhiên gói này chỉ dành cho tổ chức chứ không phải cho mỗi tài khoản. Tức là, nếu có một ngân hàng phá sản thì tổng số tiền gửi của khách hàng tại ngân hàng đó sẽ được đảm bảo an toàn với số tiền là 250.000$.

Bên cạnh đó, những ngân hàng cần thiết phải có những bước tiếp cận chủ động tốt hơn để phòng ngừa khi đối mặt khi sự kiện Bank Run diễn ra bất ngờ. Chẳng hạn như: Ngân hàng có thể tạm thời bị đóng cửa nhằm hạn chế việc khách hàng đồng loạt rút tiền. Cựu tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt đã có một biện pháp mới khi vào năm 1933 ông đã tuyên bố ngày nghỉ lễ của ngân hàng, kêu gọi thanh tra với mục đích đảm bảo tính thanh toán của những ngân hàng giúp họ vẫn có thể hoạt động.

Đối với thị trường Crypto

Trong thị trường này thì sự kiện Bank Run chưa xảy ra nhiều. Dù vậy, do tính chất thiếu tính ổn định và hầu như không có chế tài nào để có thể bảo vệ an toàn cho những nhà đầu tư, vì vậy sự kiện Bank Run vẫn dễ xảy ra tại thị trường Crypto. Vậy những nhà đầu tư trong thị trường này phải làm sao để có thể bảo vệ bản thân khi sự kiện Bank Run diễn ra?

• Rút tiền từ sàn giao dịch về tài khoản cá nhân định kỳ: Đây là một trong những cách thức bảo vệ nhà đầu tư khỏi nguy cơ rút tiền hàng loạt tại những sàn giao dịch. Hạn chế việc để một khoản tài sản có giá trị cao tại sàn giao dịch. Thay vào đó, các nhà đầu tư có thể lưu trữ tài sản của mình ở ví cá nhân. Bởi vì khi sự kiện Bank Run thật sự xảy ra, bạn sẽ không thể kịp thời nhận ra trước khi ví của bạn tại sàn này bị khóa.
• Cẩn thận trong việc lựa chọn sàn giao dịch và ưu tiên tính thanh khoản cao: Thực chất, tiền điện tử làm cho tính thanh khoản của những sàn giao dịch trở nên thấp hơn, từ đó dẫn tới việc xuất hiện những rủi ro tiềm ẩn hơn so với thời kỳ thị trường rơi vào khủng hoảng. Chính vì thế, nhà đầu tư nên lựa chọn những sàn giao dịch có mức độ uy tín cao, quy mô lớn, tính thanh khoản cao cùng khối lượng giao dịch lớn.
• Tham gia nhiều sàn giao dịch: Hãy cố gắng tham gia nhiều sàn giao dịch khác nhau để có thể phân bổ tài sản của mình, từ đó sẽ giảm thiểu được những tác động của sự kiện Bank Run xảy ra tại một sàn giao dịch.
• Tham gia những sàn đã được kiểm toán: Một trong những điều cực kỳ quan trọng mà bạn cần phải chú ý khi tìm kiếm sàn giao dịch đó là sàn giao dịch đó đã được kiểm toán bởi một tổ chức uy tín. Việc này sẽ giúp cho bạn có thể nắm bắt được sàn giao dịch này có công khai những khoản dự trữ thế chấp bằng tiền điện tử của khách hàng hàng hay không. Bạn có thể tham khảo một số sàn giao dịch có quy mô lớn, uy tín đã được kiểm toán như OKX, Binance, Coinbase.
• Thường xuyên cập nhật thông tin thị trường: Tiền điện tử là một trong những ngành công nghiệp có rất nhiều biến động và thay đổi một cách chóng mặt. Chính vì thế, các nhà đầu tư phải cập nhật thường xuyên và liên tục những tin tức liên quan trong ngày về thị trường cùng với thông tin về sàn giao dịch mà bạn tham gia để ngăn ngừa những sự kiện bất ngờ xảy ra.

Sự kiện Bank Run có khả năng tạo nên những cuộc khủng hoảng tài chính mà không thể lường trước được. Cho dù hiện nay hầu hết hệ thống tài chính của các nước không có một quy định nào về việc dự trữ đối với thị trường Crypto, tuy nhiên thông qua sự hiểu biến về sự kiện Bank Run, nhà đầu tư vẫn có khả năng bảo vệ được những tài sản của bản thân một cách tốt nhất,

Sự kiện Bank Run có khả năng tạo ra những rủi ro rất lớn và nghiêm trọng đối với hệ thống ngân hàng cùng nền kinh tế. Chính vì vậy, việc phát hiện, phòng tránh cùng những biện pháp khắc phục cực kỳ cần thiết để có thể đảm bảo được an toàn cho người dùng và đặc biệt là hệ thống tài chính. CeFi cùng DeFi thừa hưởng những đặc điểm tiêu biểu của thị trường truyền thống. Chính vì thế, thông qua cách thức hoạt động của ngân hàng thương mại cùng với thông tin liên quan đến sự kiện Bank Run là gì, những Crypto builders có thể cân nhắc và cho ra mắt những sản phẩm liên quan.

Xem thêm:

Hiệu ứng cuối tuần và những bí mật đằng sau biến động tài chính

Nhà giao dịch nên làm gì thị trường đang có xu hướng Pump vs Dump?