Algorithmic Stablecoin là gì? Đối với những người dùng tham gia và thị trường Crypto chắc hẳn không còn quá xa lạ với thuật ngữ Stablecoin. Algorithmic Stablecoin là gì? Thuật ngữ này được biết đến rộng rãi như một phương án trong thị trường tiền điện tử, giúp loại bỏ những trở ngại về thay đổi về giá của coin và mã thông báo. Stablecoin đã sánh bước một đoạn đường dài với sự tăng trưởng của thị trường Crypto. Và điều quan trọng nhất đó là sự xúc tiến liên tục tới thị trường DeFi đã khuyến khích cho sự phát triển của Stablecoin.
Stablecoin có 2 loại chính đó là Stablecoin có assets đảm bảo và Stablecoin thuật toán hay còn được gọi với cái tên Algorithmic Stablecoin. Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn tìm hiểu và giải đáp câu hỏi Algorithmic Stablecoin là gì nhé.
Định nghĩa về Algorithmic Stablecoin
(Algorithmic Stablecoin) Stablecoin thuật toán là gì? Trước hết, hãy cùng tìm hiểu từng phần riêng của cụm từ này nhé. Đầu tiên, Algorithmic có nghĩa là một thuật toán nói đến một tập hợp những câu lệnh mà app hoặc chương trình tự thực thi khi chúng đáp ứng được những điều kiện nhất định. Còn Stablecoin là assets tiền điện tử hoặc mã thông báo kèm theo một loại tiền pháp định rõ ràng nào đó, hoặc với một assets cùng một số nghĩa vụ khác. Nó dự đoán sẽ giữ vững giá trị đó cho dù chịu ảnh hưởng của những tác động bên ngoài hay điều kiện của thị trường là gì. Kết hợp ý nghĩa của 2 từ này lại chúng ta có khái niệm Stablecoin thuật toán.
Như vậy theo như phân tích, Stablecoin thuật toán có thể được coi là một Stablecoin dùng để duy trì, hỗ trợ giá trị dựa vào một giao thức tự giữ sự phi tập trung hoặc là hệ thống kinh tế. Thao túng nguồn cung là cơ chế được sử dụng nhiều nhất để có được sự cân bằng này. Hầu hết những Stablecoin thuật toán đều sẽ được hình thành với một hệ thống cùng với giao thức tự động up hoặc down nguồn cung, qua việc đúc hoặc đốt mã thông báo để ổn định giá trị. Hiện tại, hầu hết các Stablecoin thuật toán trên thị trường đều thực hiện theo hình thức không assets thế chấp.
Vì sao Algorithmic Stablecoin cần thiết?
Chắc hẳn bạn đã quá quen với Stablecoin, USDT được đơn vị Tether tạo ra với những assets thế chấp như trái phiếu hay tiền mặt. Mặt khác, hiện nay có nhiều người dùng cảm thấy lo sợ về sự tuân thủ của những nhà cung cấp Stablecoin về những thông báo về kho bạc, cấu trúc dự trữ được thế chấp do một số tin đồn xấu về assets đảm bảo tại đơn vị Tether. Bên cạnh đó, những đơn vị cung cấp Stablecoin tập trung cũng rất dễ bị tác động từ những yếu tố bên ngoài từ sự kiểm soát của chính phủ các khu vực nơi mà họ dựng nên.
Giả dụ, chính phủ nơi đơn vị cung cấp Stablecoin được lập đưa ra ý muốn đóng băng assets ngân hàng của họ với một lý do nào đó. Thì đây có nghĩa là việc mua lại Stablecoin sẽ không thể diễn ra, làm cho giá trị của Stablecoin bằng không. Dù trường hợp này rất khó để có thể xảy ra tuy nhiên đây cũng là một trường hợp rủi ro thực tế mà người dùng nên chú ý đến.
Lúc này, chỉ cần Stablecoin thuật toán giữ vững được sự phi tập trung cùng với sự độc lập trong mọi khoản dự trữ hoặc assets cam kết pháp định, thì nó vẫn có thể tự phòng vệ giúp mình khỏi những quy định pháp lý. Đối với những cá thể với định hướng về một nhóm toàn cầu phi tập trung thật sự thì đây là một ý tưởng khá hay ho và tạo được tiếng vang lớn.
Một số loại Algorithmic Stablecoin phổ biến
Trong nhiều năm qua, có rất nhiều dự án Stablecoin thuật toán ra đời, nhưng Allinstation đều sẽ phân chia chúng thành 3 loại. Việc phân chia này sẽ dựa vào cơ chế hoạt động đa dạng mà những dự án thường dùng để giữ tỷ giá của những Stablecoin. Sẽ gồm có Rebasing Algorithmic Stablecoin, Seigniorage Algorithmic Stablecoin và Fractional Algorithmic Stablecoin.
Rebasing Algorithmic
Được biết Rebasing Algorithmic Stablecoin là một trong các mô hình thuật toán đầu tiên cho một Algorithmic Stablecoin phi tập trung. Với mô hình này cùng với cơ chế nổi loạn tác động lên tổng nguồn cung mã thông báo thì giá của mã thông báo sẽ được duy trì ở mức ổn định. Hoặc hiểu theo cách khác, tổng nguồn cung của mã thông báo sẽ up hoặc down mỗi ngày cùng tỷ lệ phần trăm sẽ up hoặc down so với giá được giữ lại. Bạn có thể tìm hiểu qua về cơ chế hoạt động của mô hình Rebase để hiểu hơn nhé.
Seigniorage Algorithmic
Seigniorage với nghĩa tiếng việt đó là thuế đúc tiền. Trong tình huống này, Seigniorage chỉ sự khác nhau giữa chi phí sản xuất ra một đồng và mệnh giá của đồng tiền đó. Hiểu một cách đơn giản hơn là nó nhắc đến một nhóm với những người gia nhập mạng lưới này được khuyên rằng tiếp tục trực tiếp giữ giá của đồng đó qua những cơ chế đốt và đào mã thông báo. Seigniorage Algorithmic Stablecoin sẽ tuân thủ một nhóm đa mã thông báo (Multi-token) để giữ được mức giá trị cố định của nó trong Crypto. Thông thường, nhóm hệ thống này sẽ có gồm một mã thông báo được giữ lại ở một mức giá ổn định hoặc nhiều hay 1 mã thông báo khác có nhiệm vụ như động lực để giữ được mức giá ổn định cho mã thông báo chính.
Để có thể dễ hiểu hơn bạn hãy nhìn vào 2 dự án có áp dụng mô hình này, đó là Basis Cash và Terra Stablecoin:
Basis Cash
Hệ thống mà Basis Cash sở hữu gồm có 3 loại mã thông báo để có thể có được mức giá ổn định, bao gồm:
- BAC: mã thông báo được giữ theo giá trị của đồng tiền USD.
- BAS: một mã thông báo được khuyên dùng nhằm tạo điều kiện down giá xuống khi mà giá stablecoin up cao hơn 1 USD.
- Basis Bonds: một mã thông báo nhằm tạo điều kiện up giá khi giá stablecoin down thấp hơn 1 USD.
Giao thức sẽ có những mã thông báo mới và phân chia cho những nhà giao dịch nắm giữ Basis Shares khi mà giá của Basis Cash up trên 1 USD. Điều này sẽ tạo nên sự thúc ép bán thêm làm cho giá của mã thông báo giảm. Ngược lại, khi Basis Cash down dưới 1 USD, giao thức này sẽ thúc đẩy bạn đốt những mã thông báo Basis Cash đổi sang mã thông báo trái phiếu với tỷ lệ là 1:1. Khi giá của mã thông báo up trên 1 USD bạn có thể chuyển đổi những trái phiếu này thành Basis Cash.
Khi nhìn vào giá, bạn có thể nhận thấy rằng nhóm hệ thống đã không hoạt động đúng như kiến. Mặc dù một loạt những yếu tố như vụ hack trong đó với gần 1 triệu BAC đã bán trên thị trường đã góp phần vào sự thất bại này, nhưng Basis Cash vẫn còn những vấn đề cơ bản về hệ thống mã thông báo trái phiếu được tạo ra. Chính token trái phiếu cũng không có sở hữu tính tiện ích giúp thúc đẩy giá trị cần thiết, đó là điều mà dự án tiếp theo được xem xét, đánh giá gần như đã hoàn thiện.
Terra Stablecoin (UST)
Terra Luna tuân theo một hệ thống gồm 2 token nhằm duy trì giá cố định của những Stablecoin trên nó. Hai hệ thống token này bao gồm:
- Terra Stablecoin (UST, EUT, KRT,…) gồm có những Stablecoin gắn với những loại tiền tệ fiat khác nhau.
- LUNA là tài sản tiền điện tử native tại hệ sinh thái Terra được dùng để thanh toán phí giao dịch trong mạng lưới.
Hệ thống này có cơ chế hoạt động là Blockchain, nó sẽ cung cấp một giao thức mà trong đó, token LUNA sẽ được dùng để tạo ra Terra Stablecoin như UST. Ngoài ra, token LUNA còn có thể tạo ra bằng cách đốt Terra Stablecoin khác hoặc đốt UST. Tỷ giá pháp định được neo lại của Stablecoin sẽ được duy trì thông qua cơ chế chênh lệch giá. Nếu UST có tỷ giá USD giảm xuống dưới 1 USD thì người tham gia hệ sinh thái có thể đốt UST để đổi sàn LUNA theo giá thị trường hiện tại. Ngược lại, khi tỷ giá của UST tăng trên 1 USD thì họ có thể dùng LUNA để đúc thêm UST để mang lại lợi nhuận. Điều này trở nên có khả năng khi LUNA có giá trị và tiện ích độc lập trong hệ sinh thái Terra.
Terra Stablecoin có vẻ như đã hoàn thiện mô hình trong khi hầu hết những Seigniorage Stablecoin khác đều đã thất bại. Terra Stablecoin tập trung vào một thứ mà đa phần những dự án khác không phát triển được, đó là hệ sinh thái định hướng hoạt động và giá trị hiệu quả. Những Terra Stablecoin tạo thành một phần không thể thiếu của Blockchain Terra do chúng được dùng cho gần hết những cặp giao dịch tại Blockchain Terra.
Fractional Algorithmic
Mô hình Fractional Algorithmic Stablecoin có thể được xem là sự kết hợp của Stablecoin được thế chấp và Seigniorage Stablecoin. Tương tự như Seigniorage Stablecoin, mô hình này cũng có hệ thống đa token thường có token phụ được dùng để đúc Stablecoin. Những Stablecoin này với mục tiêu đạt được điểm trung gian giữa những Stablecoin thuần túy dựa theo thuật toán như AMPL, BAC, UST,…
Bên cạnh đó, còn có những Stablecoin hoàn toàn thế chấp như BUSD, USDC, USDT,…Họ đã làm được điều này qua việc tự thế chấp một phần Stablecoin như USDC và đốt một phần token phụ (token thứ 2) để thúc đẩy hệ sinh thái bằng những sáng kiến DeFi. Đạt được hiệu quả sử dụng vốn là mục tiêu cuối cùng của loại Stablecoin này. Có nghĩa là khoản dự trữ phân đoạn của những Stablecoin có xu hướng giảm trong thời gian dài, do đó điều này cung cấp cho người dùng nhiều giá trị hơn đến chi token so với khoản dự trữ của nó.
Fractional algorithmic stablecoin có 2 khái niệm quan trọng đó là Effective Collateral Ratio (Tỷ lệ Tài sản thế chấp Hiệu quả ECR) và Target Collateral Ratio (Tỷ lệ Tài sản thế chấp Mục tiêu TCR). Những thông số này sẽ giúp cho tính thanh khoản của dự án và duy trì tuổi thọ.
- TCR được dùng cho quá trình đúc tiền ổn định, tỷ lệ này nhắc đến tỷ lệ thế chấp tối ưu cần thiết để nâng giá đạt 1 USD. Trong vài ngày trước đó nếu giá trung bình theo thời gian của Stablecoin cao hợp 1 USD, tỷ lệ thế chấp này sẽ giảm. Có nghĩa là để đúc ra Stablecoin thì bạn cần tỷ lệ USDC thấp hơn so với bình thường. Ngược lại tỷ lệ thế chấp sẽ tăng khi mà giá trị trung bình theo thời gian của Stablecoin thấp hơn 1 USD trong những ngày trước đó. Ý tưởng của cơ chế hoạt động này là giảm thành phần USDC yêu cầu với mục đích là để đúc trong những ngày giá trị của Stablecoin tăng cao. Họ sẽ tăng tốc đốt token phụ qua việc giảm yêu cầu USDC, làm giảm giá trị token hiệu quả hơn.
- ECR: Được dùng trong cơ chế quy đổi tiền ổn định với mục đích xác định tỷ lệ USDC và token phụ được phân phối. Để tính được ECR thì sẽ lấy mức USDC hiện tại chia cho tổng nguồn cung Fractional Algorithmic Stablecoin. Nếu TCR thấp hơn so với ECR thì có nghĩa là có quá nhiều tài sản thế chấp trong hệ thống. Ngược lại, nếu ECR thấp hơn TCR thì có nghĩa giao thức đó đang dưới thế chấp, phi tập trung nhiều hơn.
Dưới đây là 2 dự án điển hình thể hiện rõ hơn cách sử dụng mô hình Stablecoin này bạn có thể tham khảo:
- FRAX: đây là một hệ thống token kép Frax Shares (FXS) và FXS. FSX hoạt động như một token tiện ích và FRAX là một Stablecoin được neo giá trị 1 USD, được sử dụng nhằm đúc FRAX khi giá của nó tăng trên 1 USD. Thuật toán và tỷ lệ chấp thuận sẽ phụ thuộc vào giá thị trường. Giao thức sẽ được giảm thế chấp khi FRAX được giao dịch ở mức trên 1 USD. Tỷ lệ tài sản được thế chấp đối với 1 FRAX thường sẽ là 24 xu FXS và 75 xu USDC. Token FXS cũng hoạt động như là một kho lưu trữ những giá trị thế chấp dư thừa. Bên cạnh đó, FRAX còn có chức năng mua lại và tái thế chấp ở giao thức của nó, điều này giúp tăng và duy trì được giá trị neo lại của token và đốt token FXS.
- Iron Finance cũng đi theo mô hình giống với FRAX, tuy nhiên dự án này đã trở thành nạn nhân của death spiral (vòng xoáy tử thần). Death spiral là một thuật ngữ nói đến hành trình của Algorithmic stablecoin trở về 0 do vòng phản hồi tiêu cực. Vì áp lực bán quá lớn đến từ những cá voi cùng với sự thất bại của hệ thống Oracle nằm trong giao thức khiến cho Iron Finance thất bại. Điều này khiến cho những khoản dự trữ dưới thế chấp trong giao thức rời xa khởi mức thế chấp mục tiêu.
Thách thức của Algorithmic stablecoin là gì?
Nhìn chung có thể thấy những mô hình Algorithmic stablecoin rất có tiềm năng và hứa hẹn, tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn những thách thức riêng của chúng. Điều quan trọng nhất trong đó là sự khó khăn trong việc tạo ra một cơ chế bền vững và thật hiệu quả sau việc duy trì giá trị neo của nó. Có nhiều Algorithmic stablecoin đã thử qua nhiều những hệ thống khác nhau, tuy nhiên vẫn chưa có đến một nửa tồn tại và có tính khả thi. Trong số các yếu tố thì vòng lặp khuyến khích và tiện ích trên toàn hệ sinh thái cho những token phụ trong mô hình đa token vẫn là hai yếu tố phổ biến ảnh hưởng nhất đến khả năng tồn tại lâu dài của Algorithmic stablecoin.
Một vòng lặp khuyến khích tích cực sẽ tiếp tục hoạt động, cùng với đó là sẽ duy trì giá của Stablecoin sao cho người dùng không mất niềm tin vào sự ổn định của token. Khi nhắc đến những mô hình Stablecoin thuần túy giống như thuật toán mô hình Seigniorage, chúng đã trở nên dễ xảy ra lỗi hơn trong vòng phản hồi tích cực tại thời điểm có sự biến động cao, vì lòng tin của người dùng vào token giảm do không có giá trị vốn có của nó. Những Fractional stablecoin cũng có thể dễ gặp rủi ro này, tuy nhiên nhờ có mức độ khác cự cao hơn do tính chất của chúng.
Đa phần những hệ thống stablecoin đa token sẽ không hoạt động thành công. Cũng chính vì không thể cân bằng tỷ lệ rủi ro, phần thưởng cũng những token phụ với một mức nhu cầu nhất định nào đó. Nguyên nhân dẫn đến việc này là do token phù thường sẽ không phục vụ tiện ích nào, nó chỉ có việc duy nhất là duy trì mức độ ổn định giá của token chính. Algorithmic stablecoin sẽ lập tức bắt đầu rơi vào vòng xoáy tử thần (death spiral) khi mà nó phá vỡ một mức giá cụ thể.
Dù vậy, vẫn có một số dự án stablecoin đa token như Terra Stablecoin đã cân bằng được hoàn hảo nhu cầu độc lập đối với token LUNA của họ, nhờ vào việc sử dụng token này để thanh toán chi phí gas trong mạng lưới. Điều này giúp đảm bảo chắc chắn rằng token stablecoin chính sẽ có được niềm tin về giá trị mạnh mẽ từ những nhà đầu tư nhơ tiện ích được cung cấp từ token phụ.
Hy vọng, qua bài viết bạn có thể nắm bắt thêm được nhiều thông tin về Algorithmic stablecoin cũng như nắm được khái niệm Algorithmic Stablecoin là gì. Đa phần những Algorithmic stablecoin đều sẽ cố gắng để trở thành tiền tệ dự trữ cho hệ thống sinh thái tài chính phi tập trung. Tuy nhiên, bên cạnh mục tiêu này thì việc có tiện ích ngoài sự ổn định thì mới là điều quan trọng giúp chúng có thể tồn tại lâu dài. Tóm lại, Algorithmic stablecoin vẫn còn là một hệ sinh thái mới và non trẻ, cần phải thử nghiệm, thất bại và tiếp tục xây dựng thì mới có thể xuất hiện mô hình hoạt động hiệu quả hơn. Dựa vào những thông tin trên, chúc bạn có thể đưa ra những quyết định đầu tư hợp lý và hiệu quả trong tương lai nhé.
Xem thêm:
Authy là gì? Nguyên nhân lại phải cần dùng đến Authy?
Layer 2 là gì? Cách thức Layer2 giải quyết vấn đề từ Layer1
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.
